Jak chronić swoje finanse, gdy nasz partner ma długi?

Dbałość o bezpieczeństwo swoich finansów jest niesamowicie ważna. Zapewniają przetrwanie nam i naszym bliskim, a jeśli dysponujemy nimi odpowiedzialnie i gromadzimy ich odpowiednio dużo, możemy nawet wykorzystać je do spełniania swoich zachcianek i sprawiania sobie przyjemności. Jednak nie zawsze bezpieczeństwo naszych pieniędzy leży całkowicie w naszych rękach. Związując się z nowym partnerem, nasze finanse będą od siebie w pewien sposób zależne. Od wspólnych wyjść na kolację lub do teatru, przez kupowanie sobie nawzajem prezentów i upominków, do wspólnego oszczędzania na wakacje lub remont mieszkania. Przed zawarciem ślubu nie są one jednak związane formalnie i prawnie, a jedynie przez nasze działania. Wiele zmienia się w momencie zawiązania węzła małżeńskiego. Jednak coraz więcej osób w Polsce jest zadłużonych. Obecnie ich liczba wynosi aż 2 mln 730 tys. Co możemy zrobić, jeśli nasz partner jest dłużnikiem i zagraża to naszym finansom?

Majątek wspólny, a majątki osobiste

Kiedy dwoje ludzi staje na ślubnym kobiercu, następuje w ich życiach szereg istotnych zmian. Pomijając samo wstąpienie na nową ścieżkę życia i zerwanie ze statusem singla, będą od tego momentu nieco inaczej traktowani w oczach niektórych aspektów prawa. Zmieni się sposób, w jaki podchodzą do swoich finansów, rozliczania podatków czy gromadzenia majątku. Jeśli, tak jak zwyczajowo ma to miejsce w Polsce, zdecydują się na wspólnotę majątkową, będzie to oznaczało połączenie ich majątków. Aby zachować jasność w kwestii przynależności różnych części tego majątku do poszczególnych partnerów, od momentu zawarcia ślubu rozróżnia się majątek wspólny oraz majątki osobiste.

Majątkiem osobistym są wszystkie dobra, które zostały przez daną osobę zgromadzone przed ślubem, ale także darowizny i spadki, które otrzymała. Majątek wspólny oznacza cały majątek nagromadzony przez oboje partnerów po zawarciu aktu małżeństwa, wliczając w to wypłaty z tytułu wykonywanego zawodu czy przychody z innych usług świadczonych przez jednego z małżonków, dochody z pomnażania majątku wspólnego czy zgromadzone na kontach bankowych środki. Innymi słowy, są to wszystkie środki finansowe oraz dobra materialne zgromadzone przez oboje lub którekolwiek z partnerów po zawarciu ślubu.

Wspólny majątek, wspólne długi

Jeśli więc możemy wspólnie gromadzić pieniądze, oznacza to, że możemy nimi również wspólnie dysponować. Oczywiście w małżeństwie wszystkie istotne decyzje dotyczące pieniędzy powinny być podejmowane wspólnie, aby uniknąć niechcianych kłótni i sprzeczek. Jeśli decydujemy się razem z naszym partnerem zaciągnąć kredyt, np. na kupno mieszkania lub samochodu, spłata tego zobowiązania będzie naszym wspólnym obowiązkiem. W takim wypadku, jeśli spłacanie go z puli naszego wspólnego majątku okazuje się niewystarczające, nasz wierzyciel może sięgnąć również po nasze majątki osobiste.

Co jednak dzieje się w wypadku, w którym kredyt został zaciągnięty tylko przez naszego partnera? Jeśli zostaliśmy przez partnera poinformowani o planie wzięcia kredytu, prawo będzie traktowało to, jako naszą zgodę. Wtedy, jako że dług został zaciągnięty przez naszego partnera, to on odpowiada za jego spłatę swoim majątkiem osobistym. Jeśli jednak nie jest w stanie spłacić zobowiązania tym majątkiem, bank ma prawo do domagania się spłaty majątkiem wspólnym. Wtedy również my możemy ucierpieć.

Istnieje również możliwość, że partner wziął pożyczkę, nie informując nas o tym. Wtedy wierzyciel może domagać się spłaty tylko z majątku osobistego partnera, który pożyczkę pobrał. Istnieje jednak możliwość, że majątek osobisty osoby zadłużonej jest za mały, aby zaspokoić wierzyciela. Wtedy ma on prawo wystąpić do sądu o orzeczenie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Kiedy to nastąpi, bank może zająć tę część majątku wspólnego, która po podziale przypada zadłużonemu partnerowi. Może to więc być połowa wspólnego mieszkania lub zawartości konta oszczędnościowego. Więcej o rozdzielności majątkowej w dalszej części artykułu.

Sprawa ma się nieco inaczej w wypadku, w którym wierzycielem jest ZUS lub Urząd Skarbowy. Są oni w świetle prawa „wierzycielami uprzywilejowanymi”. Przyjmijmy, że nasz partner posiada własną działalność gospodarczą. Jeśli dług powstał w wyniku niespłacania zobowiązań wobec ZUSu lub unikania płacenia należnych podatków, nasz wierzyciel może zajmować nie tylko majątek firmy, ale również i majątek wspólny małżeństwa, co wynika z zasady solidarnej odpowiedzialności za dług firmy. Na szczęście, tym wypadku nasz majątek osobisty pozostaje bezpieczny.

Rozdzielność majątkowa (intercyza)

Rozwiązaniem, które może dać poczucie bezpieczeństwa tym, których partnerzy prowadzą działalność gospodarczą obarczoną dużym ryzykiem finansowym, jest rozdzielność majątkowa. Rozdzielność majątkowa, zwana inaczej intercyzą jest coraz częściej wybieraną możliwością. W Polsce decyzję o rozdzielności majątkowej podjęło w 2016 roku w Polsce 58,4 tys. par. Jeśli obawiamy się o nasze finanse, ze względu na prowadzenie przez małżonka firmy, która działa w sektorze przeżywającym kryzys lub który ma skłonności do nadmiernego zadłużania się, powinniśmy rozważyć taką opcję. Na czym to polega?

Rozdzielność majątkowa w największym skrócie oznacza, że nie ma już czegoś takiego jak majątek wspólny partnerów. Zamiast niego, są dwa majątki osobiste. Wszystkie własności pary mają jasno określoną przynależność do jednego, lub drugiego partnera. Jeśli kuchenkę mikrofalową kupiła żona, to należy do niej, a nie do obojga. Jeśli jedno z nich zaciągnie kredyt na siebie, nawet za zgodą i wiedzą drugiego, to w wypadku długów, wierzyciel nie może zająć majątku drugiej osoby. Oczywiście w dalszym ciągu można wspierać się nawzajem finansowo oraz zaciągać kredyty razem, będą one wtedy po prostu traktowane tak, jakby wzięło je razem dwóch przyjaciół, bez wspólnego majątku.

Rozdzielność majątkową można ustalić, zawierając akt ślubu lub wystąpić o nią później. Jeśli zrobimy to na początku małżeństwa, będzie to trochę łatwiejsze, ponieważ nie trzeba będzie dzielić obecnego majątku wspólnego, jako że taki nie został jeszcze zgromadzony. Jeśli chcemy dokonać tego w późniejszych latach małżeństwa, np. dlatego że nasz małżonek chce założyć działalność gospodarczą, która może wiązać się z ryzykiem finansowym, to wystarczy udać się w tym celu po taksę notarialną. Nie kosztuje to zbyt wiele. Jej wysokość reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (tekst jednolity Dz.U. z dnia 20 lutego 2013 roku, poz. 237). Maksymalna stawka wynosi 400 zł plus 23% VAT. Jako że jest to stawka maksymalna, wielu notariuszy może liczyć sobie za jej wystawienie mniej. Jeśli majątek jest duży, do tych kosztów może dojść wycena tego majątku, w celu wyznaczenia sprawiedliwego podziału. Jeśli żadne z małżonków nie wystąpi z prośbą o ustalenie nierówności majątkowej, majątek wspólny zostanie podzielony po równo.

Oczywiście najkorzystniejszym rozwiązaniem jest niedopuszczenie do tego, aby takie długi powstały. Dzięki temu ochraniamy swojego partnera przed problemami finansowymi oraz oszczędzamy sobie kłopotów małżeńskich. Podstawą udanego związku jest komunikacja. Jeśli zadbamy o swobodny przepływ szczerych wiadomości między partnerami, jesteśmy w stanie uniknąć poważnych kłopotów. Szczególnie finanse mają tendencje do wzbudzania emocji i różnienia ludzi. Rozmowa z partnerem na temat finansów mimo, że czasem niełatwa, jest istotnym elementem udanego związku i potrafi uchronić go przed wpłynięciem na mieliznę.

Sprawdź też:

• Dziedziczenie długów - jak działa i jak go uniknąć?

• Twój wniosek o kredyt został odrzucony – co dalej?

• Długi w UK - jak poradzić sobie ze spłatą kredytu?