Kwestia dziedziczenia spadków nigdy nie jest łatwa. Zawsze wiąże się ze stratą bliskiej osoby, a często obowiązek zadbania o sprawy majątkowe zmarłych dodatkowo pogłębia nasz ból. Jednak zazwyczaj nie ma wyjścia i trzeba się tym po prostu zająć. Jest to jednak temat dosyć skomplikowany, a często informacje, które możemy uzyskać od pełnomocników i pracowników administracyjnych, są zdominowane przez prawniczy żargon. Dzisiaj postaramy się rzucić trochę światła na ten zawiły temat, aby pomóc zrozumieć, co tak naprawdę się dzieje, kiedy przejmujemy od kogoś spadek. Szczególnie wtedy, kiedy ten spadek jest obciążony niespłaconymi długami i zobowiązaniami.
Co przejmujemy w spadku? – aktywa i pasywa
Przede wszystkim, w wypadku dziedziczenia, mowa będzie prawdopodobnie o dziedziczeniu dwóch rodzajów dóbr. Są to aktywa i pasywa. Terminy te często pojawiają się w świecie finansów, choć mogą brzmieć dość obco dla kogoś, kto nigdy się tym światem nie interesował. W dużym skrócie – aktywa to wartości, które są źródłem przychodu, a pasywa wymagają wydatków. Aktywami w kontekście spadków będzie więc mieszkanie, samochód lub zabytkowa meblościanka, pasywami natomiast, może być kredyt hipoteczny lub obowiązek spłaty rat za zakupiony przed śmiercią spadkodawcy telewizor. Niestety, w wypadku śmierci bliskiej nam osoby, dziedziczyć można zarówno jedne, jak i drugie.
Sprawdzanie zadłużenia spadku
Jeśli przed śmiercią spadkodawcy nie pozostawaliśmy w najlepszych relacjach, możemy nie wiedzieć, co tak naprawdę dziedziczymy. Może zostawiono nam ładne mieszkanie w spokojnej dzielnicy razem z zadbanym samochodem. Niestety, o ile łatwo sporządzić spis przejmowanych aktywów, ponieważ są namacalnymi przedmiotami i dobrami fizycznymi, sytuacja może być bardziej skomplikowana w wypadku pasywów. W gruncie rzeczy najpewniejszym sposobem na sprawdzenie zadłużenia spadkodawcy, jest dokładne przeszukanie szuflad i segregatorów z dokumentami w poszukiwaniu podpisanych z firmami pożyczkowymi umów. Można również w tym celu zwrócić się o pomoc do komornika sądowego o wykonanie tzw. spisu inwentarza. W gruncie rzeczy jednak, jest to raczej pisemne potwierdzenie, że staraliśmy się ustalić aktualny stan pasywów i aktywów zmarłego, niż rzetelny i sprawdzony sposób na znalezienie ukrytych długów.
Co to znaczy z dobrodziejstwem inwentarza?
Czytając teksty o dziedziczeniu spadków, często można natrafić na informację o korzystnej dla spadkobierców zmianie w polskim prawie z października roku 2015. Przed tą zmianą, dziedziczenie długów odbywało się zawsze w sposób „prosty”, co oznaczało, że jeśli nie podjęto żadnej konkretnej akcji wobec procesu spadkowego, przejmowało się na siebie wszystkie pasywa i aktywa zmarłego, niezależnie od ich wielkości. Oznaczało to, że dziedzicząc mieszkanie warte 400 000 złotych, można było jednocześnie przejąć wierzycieli spadkodawcy, roszczących sobie prawa do 600 000 złotych, co zostawiało nas w nieciekawej sytuacji i z nowym długiem, który mógł poważnie nadszarpnąć domowy budżet. Jedynym wyjątkiem, była sytuacja, w której spadek dziedziczyła osoba niepełnoletnia. Wtedy dziedziczyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznaczało, że dziedziczone pasywa, nie mogły przewyższać aktywów. Po zmianie z 18.10.2015 r. ta zasada dotyczy wszystkich spadkobierców. Aby dziedziczyć spadek w ten sposób, należy nie podejmować żadnych akcji, tj. nie przyjmować ani nie odrzucać spadku przez pół roku od daty otwarcia spadku, czyli momentu, w którym poinformowano nas o śmierci spadkodawcy.
Długi hipoteczne
Prawo, które chroni spadkobierców od nieświadomego przejęcia długu po spadkodawcy, niestety ma również swoje wyjątki. Taka sytuacja ma miejsce w wypadku długów powstałych w wyniku zaciągnięcia kredytów hipotecznych. Nie pomoże tutaj przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Zgodnie z art. 74 ustawy o księgach wieczystych, odpowiedzialność spadkobiercy jest w tym wypadku nieograniczona. Co to oznacza w praktyce? Otóż niezależnie od tego, czy spadek przyjęto wprost (czyli wszystkie aktywa oraz pasywa), czy z dobrodziejstwem inwentarza (nie więcej pasywów, niż aktywów), nieruchomość obciążona hipoteką, może zostać zajęta przez bank. Na szczęście, ta zasada nie może zostać przełożona na pozostały majątek spadkobierców, co oznacza, że wierzyciel nie może wziąć więcej niż sama nieruchomość. Każda sytuacja oraz każdy spadek jest oczywiście odrębnym przypadkiem, ale zazwyczaj, jeśli mamy do czynienia z długiem hipotecznym, najkorzystniej będzie spadek odrzucić (więcej o odrzucaniu spadku w dalszej części tekstu)
Długi alimentacyjne
Jeśli spadkodawca jeszcze za życia, pozostawał w obowiązku płacenia alimentów na swoje dzieci, to jest to poniekąd w dalszym ciągu zadłużenie. Na szczęście, długi alimentacyjne również stanowią wyjątek w prawie spadkowym i nie są one przekazywane na spadkobierców. Oznacza to, że wraz z momentem śmierci spadkodawcy, obowiązek spłacania alimentów przestaje obowiązywać, tj. przestają być naliczane kolejne alimenty. Wszystko jest więc w porządku, jeśli były one regularnie spłacane. Natomiast, jeśli pozostały jakieś naliczone, ale niespłacone długi alimentacyjne, mogę one zostać przejęte na normalnych zasadach dziedziczenia długów. W tym wypadku jednak wliczają się już one do pasywów, które, jeśli przejmujemy dług z dobrodziejstwem inwentarza, nie będą mogły przekroczyć sumy aktywów.
Odrzucanie lub przyjmowanie spadku
Wcześniej wspomnieliśmy, że w niektórych sytuacjach najkorzystniej jest spadek odrzucić. Co dokładnie to oznacza oraz w jaki sposób tego dokonać? Cóż, kiedy dziedziczymy po kimś spadek, niezależnie od tego, czy ma to miejsce w związku ze spisanym testamentem, czy dziedziczeniem ustawowym, mamy do wyboru trzy opcje:
Spadek możemy przyjąć w całości – w tym wypadku przejmujemy wszystko, zarówno aktywa, jak i pasywa.
Spadek możemy odrzucić – całkowicie zrzekamy się praw i roszczeń wobec spadku, a sam spadek przechodzi na następną w kolejności osobę.
Spadek możemy przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza – tak jak wspominaliśmy wcześniej, przejmujemy wszystko, ale suma długów nie będzie przewyższać sumy aktywów, a więc nie możemy być stratni.
W każdym wypadku na podjęcie działań mamy 6 miesięcy od daty otwarcia spadku, czyli momentu, w którym poinformowano nas o śmierci spadkodawcy. Aby spadek przyjąć w całości lub odrzucić, należy złożyć stosowne pismo przed notariuszem lub sądem. Przejęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest opcją domyślną, jeśli nie podejmiemy żadnych działań przez te 6 miesięcy.
Jak się przygotować?
Temat dziedziczenia spadków nie należy do najprostszych. Prawo spadkowe stanowi odrębną gałąź prawa w każdym kraju i wiele osób poświęca całe swoje życie, aby rozwijać swoją wiedzę i ekspertyzę w tej dziedzinie. Mimo tego, pewne panujące powszechnie zasady są dość proste w zrozumieniu i nie wymagają znajomości kodeksu cywilnego na pamięć. Każdorazowo jest to inna sytuacja i do jej rozpatrywania należy podchodzić indywidualnie. Wymaga to opieki prawnej oraz często wiąże się z dużą ilością papierkowej roboty, ale jest to nieuniknione i prędzej czy później czeka każdego z nas. Gdy taka sytuacja już nastąpi, miejmy pewność, że jesteśmy przygotowani.
Sprawdź też:
Powiązane Posty
Konta bankowe online - który bank jest dla Ciebie najlepszy?
Analizujemy konta bankowe online i pomagamy Ci znaleźć te najlepsze.…Czytaj więcej
Jak nie oszaleć w te święta, czyli 10 pomysłów na tanie prezenty.
Szukasz jedynego w swoim rodzaju, niedrogiego prezentu świątecznego? Pomożemy Ci go znaleźć.…Czytaj więcej
Jak poradzić sobie ze stresem i finansami podczas pandemii Covid-19?
Poznaj sposooby na walkę ze stresem podczas pandemii Covid-19.…Czytaj więcej
Jak wydawać mniej w UK? Kilka prostych trików
Jak wydawać mniej w UK? Oto 10 trików, dzięki którym w łatwy sposób podreperujesz swoje finanse, i przekonasz się, że oszczędzanie na w UK nie musi być wcale trudne.…Czytaj więcej
Ta strona i powiązane narzędzia korzystają z plików cookies, które są niezbędne do działania strony i wymagane do realizacji celów określonych w zakładce Polityka Cookie. Klikając “akceptuję” zgadzasz się na wykorzystanie cookies Akceptuję